در این قسمت از مقالات طب کاران در دنیای پزشکی، مشکلات و بیماریهای پوستی گوناگونی وجود دارند که هر کدام به نوبه خود میتوانند چالشهای عظیمی را برای سلامت افراد ایجاد کنند. زخم بستر یا همان زخم فشاری، از جمله این شرایط آزاردهندهای است که معمولا در اثر فشار طولانیمدت به پوست و بافتهای زیرین به وجود میآید. این بیماری نه تنها درد و ناراحتی فراوانی را موجب میشود، بلکه میتواند منجر به عوارض جبرانناپذیری گردد اگر به موقع شناسایی و درمان نشود.
افرادی که مجبورند به دلیل شرایط پزشکی خاص، بیحرکتی طولانیمدتی را تجربه کنند – از بیماران بخش مراقبتهای ویژه گرفته تا کسانی که دورههای نقاهت را پشتسر میگذارند – در معرض خطر بیشتری برای توسعه زخم بستر قرار دارند. در این مقاله، نه تنها به کاوش در اعماق این بیماری خواهیم پرداخت و ابعادی چون دلایل، نشانهها و راههای درمان آن را بررسی خواهیم کرد، بلکه به شما نکات کلیدی در زمینه پیشگیری از این حالت پوستی پردردسر ارائه میدهیم. همراه ما باشید تا با این دشمن خاموش بیشتر آشنا شوید و یاد بگیرید چگونه سلامت پوست و بافتهای خود را حتی در شرایط دشوار، حفظ کنید.
زخم بستر چیست؟
مشکل زخم بستر یکی از انواع بیماریهای پوستی است که به واسطه فشار مداوم و طولانیمدت بر نقاط خاصی از بدن، منجر به آسیب دیدگی پوست و بافتهای زیرین میشود. این نوع زخمها که به عنوان زخمهای تحت فشار یا زخمهای فشاری شناخته میشوند، به طور عمده در محلهایی از بدن که نزدیک به استخوان بوده و تحت وزن بدن قرار دارند، مانند پاشنه، مچ پا، باسن و دنبالچه رخ میدهند. این زخمها میتواند در افرادی که مدت زمان طولانی بر روی صندلی چرخدار نشسته یا در بستر دراز کشیدهاند، به خصوص در میان سالمندان و افراد دارای معلولیت حرکتی، بیشتر مشاهده شود. تشخیص و درمان به موقع زخم بستر اهمیت زیادی دارد تا از پیشرفت آسیبدیدگی و عفونتهای جدی پیشگیری شود. اقدامات پیشگیرانه نظیر تغییر وضعیت بدن به طور منظم، استفاده از تشکهای مخصوص، و حفظ بهداشت و رطوبت پوست از جمله راهکارهای مؤثر در جلوگیری از ایجاد زخم بستر میباشند.
زخم بستر بعد از چند روز ایجاد میشود؟
زخم بستر مشکلی است که میتواند ظرف چند ساعت تا چند روز پس از فشار مستمر ایجاد شود. این نوع بیماری پوستی بیشتر در کسانی مشاهده میشود که به دلی وضعیت جسمانی خاص خود، توانایی کافی برای تغییر پوزیشن خود نداشته و اغلب اوقات را بر روی تخت یا در صندلی میگذرانند. بیماریهایی همچون فلج مغزی-نخاعی، شرایط ناشی از سن بالا، ضعف عمومی بدن یا سایر عوارض پزشکی میتواند فرد را در معرض خطر بالایی برای ابتلا به زخم بستر قرار دهد. پیشگیری و مراقبتهای مناسب حائز اهمیت بسیاری است، زیرا در صورت بروز، این زخمها ممکن است سریعاً پیشرفت کنند و با گذشت زمان تبدیل به ضایعات جدیتر شوند. هرچند زخم بستر در بسیاری از موارد با درمانهای صحیح پزشکی بهبود مییابد، اما مواردی نیز وجود دارند که بهبودی کامل حاصل نشده و نیاز به مراقبتهای طولانیمدت دارد.
انواع تخت های بیمارستانی طب کاران
از هر نشانه ساده نگذریم: تشخیص به موقع زخم بستر و اهمیت آن در مدیریت بیماریها
در مواجهه با بیمارانی که به دلایل گوناگون امکان جابجایی کافی ندارند، تشخیص به موقع زخم بستر از اهمیت ویژهای برخوردار است. زخم بستر ممکن است بهعنوان پیامدی از فشار مداوم و عدم تغذیه مناسب بافتها در ناحیهای از بدن بروز یابد. نشانههای هشداردهندهی زخم بستر شامل تغییرات غیرعادی در رنگ پوست یا بافت، ورم، تخلیه مواد چرکی، پوسته پوسته شدن، دون دون شدن پوست، بروز عفونت و مناطق حساس به لمس میشوند. همچنین، مناطقی از پوست که در مقایسه با دیگر نواحی، دارای دمای متفاوتی هستند، خصوصاً اگر سردتر یا گرمتر باشند، میتوانند از نشانههای اولیه چنین زخمهایی باشند. پیشگیری از پیشرفت زخم بستر دارای اهمیت بسزایی در مدیریت بیماریهای مرتبط است و نباید از هر نشانه سادهای به سادگی گذشت. پزشکان و کارکنان درمانی بایستی با دقت فراوان، به بررسی وضعیت پوست بیمارانی که در معرض خطر هستند پرداخته و با اعمال راهبردهای مراقبتی مناسب، احتمال بروز زخم بستر را به حداقل برسانند.
سیاه شدن زخم بستر نشانه چیست؟
سیاه شدن زخم بستر، بهمعنای تغییر رنگ بافت آسیبدیده به رنگ تیره است و معمولاً نشاندهنده مرحله پیشرفتهای از آسیب است که در آن بافتهای نرم به دلیل از بین رفتن خونرسانی یا عفونت شدید، دچار نکروز و مرگ سلولها شدهاند. اگر به زخم بستر رسیدگی نشود، این مسئلهی پوستی میتواند منجر به از بین رفتن بافتهای زنده و ایجاد عفونتهای جدی شود که میتواند سلامت فرد بیمار را به شدت به خطر اندازد. برای پیشگیری از ایجاد و تشدید نکروز پوست و بافتها، و همچنین برای جلوگیری از سیاه شدن و پیشرفت زخم بستر، مراجعه به دکتر برای دریافت توصیههای تخصصی و شروع دوره درمان مناسب به شدت توصیه میشود. از این رو، مداخله به موقع پزشکی و درمانهای مناسب برای حفظ سلامتی و کیفیت زندگی بیماران دارای زخم بستر از اهمیت ویژهای برخوردار است.
علل زخم بستر کدامند؟
زخم بستر عمدتاً به این دلیل رخ میدهد که فشار مداوم علیه نقاط خاصی از بدن جریان خون و اکسیژنرسانی به بافتهای پوستی و زیرجلدی را محدود میکند.
فشار ثابت و مداوم میتواند در مناطقی از بدن اثر بگذارد که به طور کامل با چربی یا عضلات پوشیده نشدهاند. این مناطق شامل ستون فقرات، دنبالچه، کمربند شانهای، باسن، پاشنه و آرنج هستند که فشار بلندمدت و بدون تغییر میتواند موجب آسیب دیدگی و نکروز سلولهای مجاور شود. این آسیب پس از حدود ۳ ساعت قطع جریان خون شروع به تشکیل میکند.
علاوه بر فشار مستقیم، اصطکاک نیز میتواند در ایجاد زخم بستر دخالت داشته باشد. وقتی پوست بر روی ملافهها یا لباسها کشیده میشود، به خصوص اگر پوست مرطوب باشد، شکنندهتر شده و به آسیب دیدگی مستعد میگردد. این حالت که میتواند موجب سايش پوست نیز بشود، در بیماران بستری که قادر به تغییر موقعیت خود به طور منظم نیستند، شیوع بیشتری دارد.
همچنین تنش برشی یک عامل مهم در تشکیل زخم بستر است. وقتی بیمار در تختی با سر بالا دراز کشیده، به دلیل جاذبه، بدن به طرف پایین کشیده میشود. در این حالت، پوست ممکن است بر خلاف جهت استخوان حرکت نکند و همین موضوع فشار برشی ایجاد میکند، که میتواند منجر به ایجاد زخم بستر گردد.
درمان زخمهای بستر شامل گامهای مختلفی است، از جمله تسکین فشار و مدیریت استرسهای برشی، مراقبت از پوست، کنترل عفونتها و بهبود جریان خون. همچنین چرخاندن منظم بیماران بستری برای تغییر نقاط فشار، استفاده از بالشها و تشکهای فشار کاهنده، و تغذیه صحیح نقش کلیدی در پیشگیری از تشکیل زخم بستر دارد.
تخت های پوست، مو و زیبایی طب کاران
به طور خلاصه، درک فاکتورهایی که در ایجاد زخم بستر نقش دارند، به ما امکان میدهد تا اقدامات پیشگیرانهای را اتخاذ کنیم که میتواند تاثیر چشمگیری در سلامت بیماران بستری داشته باشد. مراقبت و توجه به نیازهای بیماران، به ویژه آنهایی که دارای محدودیتهای حرکتی هستند، برای جلوگیری از این مشکلات حیاتی است.
عوامل خطر زخم بستر کدامند؟
زخم بستر، بیماری شایع و در عین حال جدی است که در اثر فشار مکرر و طولانیمدت بر نقاط مختلف پوست شکل میگیرد. این زخمها که به زخمهای فشاری نیز معروفاند، بیشتر در بین افرادی که به دلیل اختلالات حرکتی قادر به تغییر موقعیت خود نیستند، رواج دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی عوامل خطر ایجاد زخمهای بستر بپردازیم تا با آگاهی بیشتری بتوانیم از به وجود آمدن آن پیشگیری نماییم.
یکی از مهمترین عوامل خطر، بی حرکتی است. فرد دچار بی حرکتی ممکن است به خاطر شرایط پزشکی مانند آسیبهای نخاعی یا سایر بیماریها نتواند حرکت کند. هر چه مدت بیحرکتی طولانیتر باشد، احتمال بروز زخم فشاری بیشتر میشود.
عدم ادراک حسی نیز یکی دیگر از این عوامل است. آسیبهای نخاعی یا اختلالات عصبی میتوانند باعث شوند که فرد نتواند درد، سوزش یا ناراحتی پوست خود را احساس کند. در نتیجه، فرد ممکن است بدون اینکه متوجه شود به مدت طولانی روی یک قسمت از بدن خود فشار وارد کند که میتواند منتج به ایجاد زخم شود.
بیاختیاری ادرار یا مدفوع از دیگر عوامل خطر است. رطوبت ناشی از بیاختیاری میتواند محیطی را فراهم آورد که بافتهای پوست آسیب دیده و به تدریج تخریب شوند و در نتیجه مستعد زخم بستر گردند.
تغذیه نامناسب و عدم مصرف آب کافی از جمله مواردی است که به کاهش دفاع طبیعی بدن در برابر انواع زخمها کمک میکند. مصرف ناکافی پروتئین، ویتامینها به خصوص ویتامین C و عنصر روی، میتواند باعث ضعف پوست و تسهیل شکلگیری زخمهای فشاری شود.
افزایش وزن به عنوان یک عامل خطر دیگر شناخته شده است. با افزایش وزن و بیشتر شدن بار فشاری بر نقاط مختلف بدن، احتمال دچار شدن به زخمهای فشاری بالا میرود. تحقیقات نشان دادهاند که افراد با توده بدنی بالا ممکن است تا ۱.۵ برابر بیشتر از افراد با وزن نرمال در معرض این خطر قرار بگیرند.
پایاناً، بیماریهای خونی نیز به دلیل تاثیر بر جریان خون و تغذیه بافتها، میتوانند خطر زخم بستر را افزایش دهند. بیماریهایی مثل دیابت و بیماریهای عروق، با محدود کردن خونرسانی به پوست، به تدریج باعث آسیبدیدگی و تخریب بافت پوستی میشوند.
اطلاعرسانی و آگاهی از عوامل خطر زخم بستر میتواند به مراقبین و کادر درمانی کمک کند تا با برنامهریزی و اقدامات بهموقع، از وقوع این زخمهای دردناک و گاهی خطرناک پیشگیری نمایند. امید است که با آموزش و توجه به سلامت بیماران بتوان از این آسیبها اجتناب و به ارتقاء کیفیت زندگی آنها کمک کرد.
زخم بستر را چگونه درمان کنیم؟
زخم بستر مشکلی است که معمولاً در افرادی که مدت طولانی در یک وضعیت خاص بدنی به سر میبرند، دیده میشود و میتواند منجر به درد، عفونت و حتی مشکلات جدیتری شود. هدف اصلی در درمان زخم بستر کاهش فشار روی ناحیه زخمی، پاکیزگی و بهبود تغذیه است؛ که این موارد میتوانند به التیام زخم و پیشگیری از آسیبهای بعدی کمک کنند. در ادامه، راهکارهای موثر در درمان و مراقبت از زخم بستر ارائه شدهاند.
۱. درمان زخم بستر در منزل و با استفاده از طب سنتی:
یکی از مهمترین اقدامات برای درمان زخم بستر، تغییر دادن مکرر وضعیت بدن است. چه در تخت باشید و چه روی صندلی، سعی کنید وزن بدن خود را هر چند دقیقه یک بار جابجا کنید. در صورت استفاده از صندلی چرخدار، هر ۱۵ دقیقه وزنتان را تغییر دهید و در صورت امکان، از حرکت شنای مخصوص برای بلند کردن بدن استفاده کنید. در طب سنتی هم، مصرف طبیعی محصولاتی مثل عسل برای بهبود وضعیت زخم مطرح شده است.
۲. استفاده از پانسمان و داروهای موضعی:
تمیز و خشک نگهداشتن زخم و استفاده از پانسمانها و داروهای موضعی ضروری است. پانسمان به جلوگیری از ورود میکروبها کمک کرده و محیط مناسبی را برای بهبود زخم فراهم میکند. داروهای موضعی نیز میتوانند در کنترل عفونت و درد نقش مؤثری داشته باشند.
۳. کاهش فشار و تغییر مکان برای درمان:
برای کاهش فشار روی زخم بستر، استفاده از وسایلی مانند کوسنها و تشکهای ضد زخم بستر توصیه میشود. مهم است که از کوسنهای دونات شکل که میتوانند فشار روی بافت اطراف را افزایش دهند، استفاده نشود. همچنین، تنظیم ارتفاع تخت بهگونهای که از تنش برشی جلوگیری شود، مفید خواهد بود.
۴. تغذیه مناسب:
تغذیه مناسب و حاوی مواد مغذی لازم مانند پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی میتواند به روند بهبودی زخم کمک کند. ینک با یوپروتئینی موثر که یسته بهتاب.
۵. موارد شدید و اقدامات جراحی:
در موارد شدیدی که زخمها عمیق و غیرقابلکنترل باشند، مداخله جراحی ممکن است لازم باشد. جراحی میتواند شامل برداشتن بافت مرده و ایجاد شرایط بهتر برای التیام باشد.
در نهایت، درمان موفقیتآمیز زخم بستر مستلزم توجه و مراقبت دقیق و مداوم است. همکاری صبورانه بیمار، پرستاران و تیم درمانی، نقش حیاتی در پیشبرد روند درمان دارد. اطمینان از رعایت بهداشت فردی و استفاده از توصیههای فوق میتواند کمک شایانی به افراد مبتلا به زخم بستر نماید.
